Kesme, bükme, şekil verme, talaş kaldırma vb. işlemler için kullanılan takımlar, takım çeliğinden üretilir. Takım çelikleri, kimyasal kompozisyonları ve özelliklerinden dolayı diğer çelik gruplarına göre daha zengin bir içeriğe sahiptir.
Kimyasal kompozisyon içeriğine göre alaşımsız, alaşımlı ve yüksek alaşımlı takım çelikleri olarak sınıflandırılır. Kullanım alanı ve çalışma şartlarına bağlı olarak sıcak, soğuk, plastik ve yüksek hız takım çelikleri olarak kategorize edilir.
Soğuk İş Takım Çelikleri Nedir?
Sıcak ve soğuk halde bulunan malzemeleri kesme, ezme ve dövme gibi yöntemlerle biçimlendirmek için takım çeliklerine gereksinim duyulmaktadır. Takım çeliğinin şekillendireceği malzemeden daha sert, daha yüksek dayanımlı ve dirençli olması gerekir.
Soğuk iş takım çelikleri malzemenin soğuk şekillendirildiği çalışmalarda kullanılır ve işleme sırasında ortaya çıkan sıcaklık 200°C’yi geçmez. Yüksek başlangıç sertliklerine sahiptir ve bu sertlik 200°C’yi aştığında hızlı bir biçimde düşer. Bu nedenle, işlem bu derecenin altında sürdürülür. Talaşlı ve talaşsız şekil verme işlemlerinde kullanılır. Üretimdeki kesme, bükme kalıpları, bıçaklar, baskı makaraları, zımbalar, pres takımları, soğuk ekstrüzyon takımları, soğuk iş takımı çeliklerinden üretilir. DIN normlarına göre bazı soğuk iş takım çelikleri:
- 2080 X210Cr12
- 2210 115CrV3
- 2363 X100CrMoV5,
- 2379 X153CrMoV12
- 2436 X210CrW12
- 2510 100MnCrW4
- 2550 60WCrV8
- 2601 X165CrMoV12
- 2842 90MnCrV8
- 2767 45NiCrMo16
Soğuk İş Takım Çelikleri Kullanım Alanları
Soğuk iş takım çeliklerinin kullanım alanları kesme takımları, kazma bıçakları, kağıt ve plastik bıçakları, kırma ve parçalama kalıpları, el aletleri gibi aletlerdir. Soğuk iş çeliği 200°C’nin altında metal, ahşap ve seramik gibi malzemelerin şekillendirilmesinde kullanılır.
Soğuk İş Takım Çelikleri Genel Özellikleri
Soğuk iş takım çeliklerinin sahip olduğu temel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Yüksek aşınma dayanımı,
- Yüksek tokluk
- Yüksek basma dayanımı
- Yüksek sertlik
- Sertleşebilirlik
- İyi işlenebilirlik
- Isıl işlem esnasında boyutsal kararlılık
- Homojen bir iç yapıdır.